Een bijdrage van Nederlandse bezoekers: Eefke's pa en ma

HET WAS EVEN WENNEN.
't Was na een jaar even wennen de vier geëmigreerde Vel Trompen weer te zien: Max (15!) cm gegroeid, Seth duidelijk geen kleuter meer en Hans en Eefke (evenals wij) ouder geworden.

't Was even wennen op weg van het vliegveld naar Ashmore Road 17 aan het linkse verkeer, aan de vele verkeersdeelnemers, aan de bomen, die hier geen herfsttooi hadden, aan de blauwbloeiende Jacaranda's na de herfstkleuren in Nederland (hier is het lente!) ...... Het was niet wennen aan de regen. En aan de mist waardoor ons vliegtuig niet in Pietermaritzburg kon landen, maar doorvloog naar Durban.


Maar 't was heerlijk elkaar weer terug te zien, neer te strijken op de bekende stoelen uit de Zuidergracht in Delft, en Seth na vijf minuten de vraag te horen stellen "Hebt u ook iets voor ons meegebracht?" We hadden, na de verhalen van opa en oma Vel Tromp, ons voorbereid en gezorgd dat er in de koffers speciale Hollandse producten zaten: hagelslag, muisjes, kruidnootjes, ontbijtkoek, stroopwafels, drop, enz. Daarop is inmiddels een flinke aanslag gepleegd [Hans: inmiddels is al dat lekkers op!].

Onze gewenningsperiode duurde niet lang en we genieten van elk moment. Wat dat betreft voelen we ons buitengewoon bevoorrecht in deze tijd te leven: snelle communicatiemogelijkheden: internet, e-mail, Skype-telefoon, vliegverbindingen, enz. En niet te vergeten de welvaart die zulke contacten mogelijk maakt.
Niettegenstaande dat, realiseren we ons ook dat het missen van hagelslag als broodbeleg voor kinderen heel belangrijk kan zijn. Gelukkig staat daar tegenover dat een Afrikaanse "braai" echt heel lekker is.

Moeilijker wordt het als je Hollandse "gewoonten" mist, zoals klasgenoten, die hier niet gewend zijn na schooltijd te komen spelen; verjaardagen, die niet met vriendjes worden gevierd; moeilijker contact leggen met jongelui van je eigen leeftijd voor het aangaan van vriendschappen, enz.

Waar de jongelui ook aan moesten wennen is het Engelse onderwijssysteem: het schooluniform; de lange schooltijden; het huiswerk ook voor de laagste klassen; de soms overdreven aandacht voor manieren (al zou een beetje meer respect in Nederland best goed zijn); de grote nadruk op sport. (en op de sportkleding: Bij cricket je hoofddeksel vergeten betekent dat je die les van deelname bent uitgesloten!). Die dingen lokken weleens protest uit.


Wat geldt voor Max en Seth, geldt ook voor Hans en Eefke: het overschakelen in de omgangstaal van Nederlands naar Engels; het achterlaten van familie, vrienden en kennissen; de gewenning aan een heel andere cultuur; het opbouwen van een nieuwe vrienden- en kennissenkring; het samenstellen door Hans van een leergang voor de kadervorming van de leidinggevenden in de kerkelijke gemeente; zijn avondlessen in Durban en Pietermaritzburg (en de trommels met boterhammen die Eefke gereed maakt voor de jonge broeders die regelrecht van hun werk naar deze training komen); de voorbereiding op de preken in Zoeloediensten, waar vanuit hun belevingswereld een grote nadruk ligt op de orale verhaalvorm; enz.

Daarbij de enorme aanslag op hun tijd door het brengen naar en halen van school van Max en Seth. Want de afstanden zijn groot en de hellingen in het bergachtige gebied verhinderen het fietsen zoals in het vlakke Holland. Dezelfde opmerking hoorden we van de collega's Wielenga en De Haan, die een jarenlange ervaring hebben met de grote afstanden in dit enorme land.

De huisarts, die Eefke behandelt na de botbreuk in de bovenarm, bracht het zo onder woorden: 'Onder andere drie gebeurtenissen hebben een enorme impact op het psychische welbevinden van de mensen: een overlijden, en scheiding en een emigratie.' Na circa een half jaar komen gegarandeerd klachten te voorschijn, die hierop terug te voeren zijn. Dat was bij de voorbereiding op de uitzending reeds ter sprake gekomen op het Hendrik-Kramer-Instituut in Utrecht. Toen was het nog theorie. Inmiddels is het praktijk. Als thuisfront realiseert men zich dit dikwijls onvoldoende.

Waar we heel erg aan wennen moesten in Zuid-Afrika is de opvallende aandacht voor beveiliging: hoge hekken met scherpgepunte spijlen; prikkeldraad en het gemene 'razorwire' (waar Seth zich eens enorm aan heeft verwond); de traliehekken voor de ramen en zelfs inpandig; de aangelegde alarmsystemen, enz. De criminaliteit manifesteert zich soms bijzonder gewelddadig. De kranten zijn uitgebreid in hun nieuwsvoorziening hierover. Om in een beetje "thuis" te raken in alles wat er hier gebeurt lees ik daarom het dagblad "Witness" van de eerste tot de laatste pagina.

Wennen was het ook aan de zon (die staat om twaalf uur 's middags in het noorden!); aan de maansikkel (bij 'eerste kwartier' en 'laatste kwartier' staat deze niet verticaal maar horizontaal); aan de sterrenhemel op het Zuidelijk halfrond, waarop de bekende sterrenbeelden als Grote en Kleine Beer voor ons niet vindbaar waren.

Zuid-Afrika is ook een land met een schitterende flora en fauna: sinaasappels, grapefruit en bananen, die in je achtertuin groeien; palmbomen om je huis; sprinkhanen (de locust) van een groot formaat en met heldere kleuren (een plaag voor je pas gezaaide groente); hard krijsende ibissen (die in je voortuin vliegende mieren oppikken); apen, die over je dak rennen (en, als ze etensresten ruiken, je vuilniszakken openrijten); kleurige vogelsoorten, de mooie boomagaam (die, insecten vangend, zomaar in je voortuin verschijnt); een grote panterslak met een slakkenhuis, dat doet denken aan de wulk op het Noordzeestrand, gekko's tegen het plafond (sommige mensen vinden ze griezelig, maar het zijn natuurlijke muggenvangers, dus Hans en Eefke laten ze rustig zitten!), enz. enz.
Daarnaast natuurlijk de bekende grote zoogdieren: giraffe, olifant, zwarte en witte neushoorn, buffel, div, hertensoorten, zebra's, enz.


We bewonderden ze op onze driedaagse safari naar Hluhluwe-wildpark (kleiner dan het Krugerpark maar even mooi). De Drakensbergen hebben hun eigen bekoring. Via de niet verharde haarspeldbochten van de Sanipass (2873 m) bezochten we het hoogland van het zelfstandige land LESOTHO. Een arm gebied, met een prachtige natuur. Het korte bezoek aan dit landje zorgde voor vier stempels in onze paspoorten. Er wordt wel gezegd: Zuid-Afrika vormt een werelddeel in 'een land. Dat klopt. Het Golden Gate National Park was weer totaal anders. Maar wat een afstanden!


Wennen was het ook even aan de temperatuurschommelingen: warm overdag, koud 's nachts. Nooit gedacht dat een siësta 's middags niet enkel prettig, maar gewoon noodzakelijk kan zijn. Een van mijn hobby's (tuinieren) bij Hans en Eefke praktiserend, was ik 's morgens vroeg opgestaan en stond ik voor zevenen in de achtertuin. 'k Dacht door te gaan tot tegen twaalven, maar om negen uur ben ik de tuin uit- en het bad ingedoken. De subtropische temperatuur was te hoog geworden voor iemand uit het koude Hollandse kikkerlandje.

De jeugdboeken van Penning (De held van Spionkop, De leeuw van Modderspruit, De overwinnaars van Nooitgedacht, enz.) kwamen tot leven via de monumenten op die plaatsen en het museumbezoek in de Geloftekerk te Pietermaritzburg. We zagen tijdens een "historical trip" de kopjes (heuveltjes) waar Blikoortje zich achter verscholen zou kunnen hebben.


Onze gids, waarmee we vier mini-excursies deden, liet duidelijk merken dat de oude tegenstelling tussen 'Boer' en 'Brit' nog duidelijk in de harten van verschillende Zuid-Afrikaners leeft.
Ook de rassenscheiding is wel officieel verboden, maar is toch heel manifest in het dagelijkse leven herkenbaar: de topfuncties (vroeger vervuld door Afrikaners) worden via positieve discriminatie nu veelal bij voorrang toebedeeld aan sollicitanten, die lid zijn van het ANC of die gerelateerd zijn (familie, of vrienden) aan topambtenaren (ook al is men niet gekwalificeerd). [Hans: ditzelfde geld voor vele functies en/of baantjes. Het feit dat je banden hebt met bestuurders helpt enorm bij het verkrijgen van een baantje.]

Het Msunduzi-museum [Hans: Msunduzi is de officiële (isiZulu) benaming van Pietermaritzburg] liet de historische feiten passeren. Het indrukwekkendst vond ik daar het simpele, aftandse spoorweghuisje met een bank ervoor, waarop stond: "WHITES ONLY". Ik kreeg het er even koud van!

Erg vonden we nu de minimale levensomstandigheden waarin veel Zoeloes leven in kleine huisjes, hutten en rondavels in en om steden en dorpen. Ofschoon vele Zoeloes ook rijkere buurten met betere huizen bewonen, is het aan het eind van de middag opvallend hoeveel Zoeloes lopend naar huis moeten gaan (kilometers !!!) of met zijn twintigen in een "bakkie" (kleine, open pickup). De dodelijke ongelukken, die hiervan een gevolg zijn vullen bijna dagelijks de krant!


Geboeid hadden we thuis gelezen over het pionierswerk van Ds Vonkeman ("Door Zoeloes geboeid").
Boeiend was het de vruchten op jaren zwoegen van hem en zijn collega's te zien: Verschillende (soms kleine) kerken waar verschillende elementen van de gereformeerde eredienst herkenbaar in terug kwamen. Maar ook, uit hun eigen cultuur, de Zoeloe-invulling van de liturgie, de aparte manier van zingen (een duur kerkorgel is niet nodig, en het volume is fortissimo!).

Opvallend was de zendingspost: een bijzonder verzorgd stukje Afrika. Alles keurig onderhouden. Een voorbeeld voor omgeving en bezoekers. Met het geld is gewoekerd: kerkje, kliniek, leslokaliteit, woningen voor personeel, enz, Jongelui uit Kampen hebben recent geholpen het leslokaal op te knappen. Het zag er perfect uit. Misschien zou iemand uit Nederland zeggen: Het is maar eenvoudig. Maar vergeleken met de armoedige hutjes en rondavels er omheen is het een praktijkvoorbeeld voor inrichting en hygiene.

Boeiend was te horen over de moeilijkheden en mogelijkheden waarmee men ook nu te maken heeft:
de zware taak die rust op Zoeloevrouwen, die hoofdzakelijk moet zorgen voor opvoeding en vorming van de kinderen omdat de mannen in de stad werken en lange tijd van huis zijn.
de moeilijkheid op sommige plaatsen om de kerkelijke ambten vervuld te krijgen (de mannen zijn in de kracht van hun leven slechts weinig in het dorp waarin ze opgroeiden).
de gevolgen van HIV, en aidsproblematiek: veel sterfgevallen, kinderen zonder ouders,
maar ook de betrokkenheid van mensen in de gemeente (opvallend vonden we de aandacht waarmee geluisterd werd).
de zoektocht naar een goede vorm van zelfstandigheid van de Zoeloegemeenten.
het worstelen met de vraag hoe de verantwoordelijk voor het kerkelijk leven aan de Zoeloeleden kan worden overgedragen? En wanneer?

Dit waren zomaar wat losse impressies van ons bezoek aan Zuid-Afrika. Het hoofddoel van onze reis was: Direct contact met onze (klein)kinderen. Dat was er, We hebben ervan genoten. Elk moment. Omdat Eefke door een ongelukkige een breuk in de schouder had, was het prettig wat te kunnen helpen. Daarnaast was er de kennismaking met een land, dat vanaf de zeventiende eeuw vele historische banden met Nederland heeft. Het concrete zien daarvan gaf een extra aan deze maand in Zuid-Afrika.


We kunnen naar Berkenwoude terugreizen met vele mooie herinneringen.
En ... we zijn het inmiddels zo gewend hier, dat we best nog langer hadden kunnen blijven.

JANNIE EN KEES JANSE.